Upadłość Konsumencka 2025

Co to jest upadłość konsumencka? To narzędzie prawne istniejące od 2015 roku. Zgodnie z aktualnymi przepisami, aby ogłosić upadłość wystarczy być niewypłacalnym konsumentem oraz złożyć poprawną pod względem formalnym dokumentację. A to jednak dopiero początek drogi do oddłużenia. Tak naprawdę najważniejsze dla dłużnika decyzje zapadają na koniec postępowania prowadzonego przez Sąd.

Upadłość konsumencka równa się niewypłacalność, która jest badana dopiero po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Wówczas podejmowana jest decyzja o odmowie oddłużenia. Przy czym możliwość tę ograniczono do sytuacji celowego działania nakierowanego na trwonienie majątku. A więc zachowania  wynikającego ze złej woli dłużnika i prowadzącego do oczywistego pokrzywdzenia wierzycieli.

Data wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej to data kiedy następuje upadanie konsumenta. W przypadku wydania postanowienia o ogłoszeniu bankructwa po ponownym rozpoznaniu sprawy w następstwie uchylenia postanowienia w sądzie drugiej instancji za datę upadłości uważa się datę wydania pierwszego postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

Napisz do nas: sekretariat@kancelarialege.pl

Ile trwa upadłość konsumencka?

Przepisy prawa nie podają konkretnych terminów trwania postępowania upadłościowego. Wiele zależy od indywidualnej sytuacji dłużnika. Można jednak przyjąć, że od momentu złożenia dokumentacji upadłościowej musimy poczekać 2-3 miesiące na jego przyjęcie lub odrzucenie w sądzie. Całość postępowania może zamknąć się w 6-9 miesiącach.

Ile kosztuje upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka w teorii kosztuje 30 zł, które trzeba wnieść w ramach opłaty sądowej. Chcąc jednak mieć wsparcie w przygotowaniu dokumentacji i pozostałe koszty związane z ogłoszeniem upadania, to cena oscyluje od 2000 zł do nawet 16 000 zł! W teorii każdy prawnik posiada taką samą wiedzę i powinien umieć przygotować pismo dotyczące upadku konsumenckiego.

Powyższe kwoty są stałe i zapewnione przez ustawodawcę. Musimy jednak wziąć pod uwagę, że pojawią się koszty związane bezpośrednio z prowadzoną rozprawą. Sąd może nałożyć na nas obowiązek ich pokrycia. Często w takich sprawach konieczna będzie pomoc ze strony kancelarii prawnej. Wypełnienie dokumentacji, zgromadzenie i załączenie dodatkowych dokumentów musi być dobrze przeprowadzone. W przeciwnym przypadku upadłość zostanie odrzucona.

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Upadłość konsumencka jest to rozwiązanie dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Daje ono szansę na całkowite lub częściowe umorzenie zobowiązań. O ile nie doprowadziłeś do tej sytuacji w sposób celowy. Upadłość konsumencka powoduje, że wszelkie prowadzone egzekucje zostaną umorzone, a wierzyciele będą mogli kontaktować się wyłącznie z syndykiem. Oprócz możliwości umorzenia długów daje również szanse na uratowanie nieruchomości, którą posiada dłużnik. Albo uzyskanie z niej kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych.

Jaka jest procedura upadłości konsumenckiej?

Po spełnieniu wszystkich warunków, sąd przeprowadza analizę, która stwierdzi, czy wnoszącego dotyczy upadłość konsumencka (spełnia wymagania do ogłoszenia niewypłacalności). Ze złożonych dokumentów oraz dołączonych dowodów musi wynikać, że dana osoba posiada status konsumenta oraz jest niewypłacalna. W obecnym stanie prawnym, na etapie rozpoznawania dokumentacji o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, sąd nie potrzebuje przyczyny niewypłacalności oraz innych okoliczności.

800 plus w upadłości konsumenckiej

Czy upadłość konsumencka zagraża wypłatom z programu 800 plus? Nie, nie zagraża. Zacznijmy od definicji prawnej „masy upadłości: „W skład masy upadłościowej wchodzi mienie należące do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości konsumenckiej oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.” Są jednak wyłączenia, które powodują, że upadły nie straci dosłownie wszystkiego. Mowa o artykule 829 k.p.c.

Według jego zapisów do masy nie wchodzą: „przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, w szczególności: lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik lub kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza służąca podgrzewaniu i przygotowywaniu posiłków, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz po jednym źródle oświetlenia na izbę, chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju; pościel, bielizna i ubranie codzienne, w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników…

Małżeństwo w upadłości konsumenckiej

Sąd Najwyższy uznał, że upadłość konsumencka jednego z małżonków, gdy istnieje wspólność majątkowa, powoduje, że między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości. Roszczenia małżonka upadłego wynikające z umowy majątkowej małżeńskiej mogą być uwzględnione tylko wówczas, gdy była ona zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie bankructwa.

Upadłość konsumencka a mieszkanie

Co powoduje upadłość konsumencka w przypadku mieszkania upadłego? Jeśli nie ma takiej decyzji, sąd na wniosek upadłej osoby może wyodrębnić kwotę potrzebną na wynajem lokalu (z kwoty sprzedaży mieszkania/domu) na okres od 12 do 24 miesięcy. Wysokość tej kwoty zostaje określona postanowieniem sędziego, na które służy zażalenie. Środki te muszą być odpowiednie do zapewnienia potrzeb mieszkaniowych bankruta oraz osób pozostających na jego utrzymaniu. Osoby pozostające na jego utrzymaniu to są osoby, z którymi łączą bankruta więzi ekonomiczne, a nie to, czy pozostaje on z kimś w związku małżeńskim i jaki zachodzi między nimi związek pokrewieństwa.

Kwota wyznaczona musi odpowiadać wysokością przeciętnemu czynszowi najmu lokalu w miejscowości, w której zamieszkuje upadły lub miejscowości sąsiedniej. Przy określaniu kwoty przeznaczonej na wynajem mieszkania Sąd bierze też pod uwagę – zdolności zarobkowe upadłego, sumę uzyskaną ze sprzedaży lokalu mieszkalnego oraz opinię syndyka (nie wiążąca dla Sądu).

Po ogłoszeniu bankructwa, sposób i czas korzystania z lokalu, określa sędzia komisarz. W praktyce często zgadza się na zamieszkiwanie przez bankruta i jego bliskich do czasu zbycia (syndyk).

Jakie plany spłaty:

• • Po spłacie ponad 50% zadłużenia plan spłat do 2 lat,
  • Po spłacie ponad 70% zadłużenia plan spłat do 1 roku,
  • Przy stwierdzeniu rażącego niedbalstwa plan spłaty będzie trwał od 3 do 7 lat.

Warunkowe umorzenie zobowiązań:

• Będzie zasądzane na okres 5 lat przy wystąpieniu czasowych przeszkód w ustaleniu planu spłacania ,co będzie mogło zakończyć się niezasądzeniem planu spłaty i umorzeniem zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej, ustaleniem planu spłaty lub uchyleniem planu spłaty skutkującym brakiem umorzenia zobowiązań.
• Gdy dochodzi do niewykonania przez bankruta obowiązków, które ustalono w planie spłaty, Sąd z urzędu albo na wnioski wierzyciela uchyla plan spłaty wierzycieli. Chyba że uchybienie obowiązkom będzie nieznaczne lub umorzenie pozostałej części zobowiązań  stanie się uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Przepis ten stosowany jest odpowiednio, jeżeli upadły: 1) nie złożył w terminie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli,
  2) w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli zataił osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe,
  3) dokonał czynności prawnej, która mogłaby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli, bez zgody sądu albo czynność ta nie została sądownie zatwierdzona,
  4) ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.W przypadku uchylenia planu spłaty zobowiązania nie podlegają umorzeniu.

Kwota wolna od zajęcia syndyka:

• Syndyk nie będzie mógł zajmować kwoty poniżej 150% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej oraz iloczynu w przypadku dodatkowych osób na utrzymaniu co oznacza, że zostanie więcej pieniędzy najbiedniejszym;
• Syndyk będzie mógł zmniejszyć zajęcie, jeśli sytuacja to uzasadnia;

Zgłoszenia wierzytelności:

• Zgłoszenia wierzytelności będą kierowane do syndyka prowadzącego postępowanie upadłościowe, a nie do Sądu, a spóźnione zgłoszenia będą obłożone zryczałtowanymi kosztami. Mają one odstraszyć wierzycieli przed wysyłaniem spóźnionych zgłoszeń wierzytelności.

Egzekucje komornicze

Mimo aktywności komorniczej można złożyć do sądu dokumentację upadłościową. ISTOTNE – w momencie, gdy konsument otrzyma prawomocne ogłoszenie, wszelkie egzekucje komornicze są z mocy prawa umarzane. Dotyczy to nawet sytuacji, kiedy komornik pobrał, ale nie zdążył przekazać kwot wierzycielowi. Będzie musiał je przekazać syndykowi. Umorzenie dotyczy też sprzedaży zajętej nieruchomości. Z wyłączeniem sytuacji, gdy licytacja została już rozstrzygnięta.

Oddalenie dokumentacji upadkowej

1. Przed 24.03.2020 odrzucenie podania występowało bardzo często. Wystarczyło stwierdzenie Sądu, że upadłość konsumencka powstała w wyniku rażącego niedbalstwa osoby upadłej. Obecnie to obostrzenia zniesiono, ale wciąż zdarza się, że podanie sąd może oddalić.

2. Główną przyczyną oddalania próśb było stwierdzenie, że wnoszący popadł w długi umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Brak było przy tym jednolitego w całym kraju orzecznictwa. Ocena była bez udziału wierzycieli, a od postanowienia sądu nie można było finalnie wnieść skargi kasacyjnej.

3. W nowym systemie wygląda to inaczej. Wprowadzono rozwiązania zbliżone do funkcjonujących z powodzeniem np. w Wielkiej Brytanii. Tam, w ramach upadania konsumenckiego, brak badania przyczyn niewypłacalności na etapie otwarcia postępowania sądowego. Moment złożenia od razu jest efektywny.

Upadłość konsumencka także dla przedsiębiorcy: nowość w prawie

Od 2020 roku bankructwo przedsiębiorcy osoby fizycznej przestało być traktowana tak jak niewypłacalność spółki akcyjnej. Dłużnicy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą są traktowani w taki sam sposób jak konsumenci. Mogą więc ogłosić plajtę na podobnych zasadach, jak robią to osoby fizyczne, niezależnie, czy prowadzą lub prowadzili działalność gospodarczą.

Kiedy następuje upadek przedsiębiorcy?

1. Upadłość konsumencka przedsiębiorcy następuje w przypadku utraty płynności finansowej. Prawo upadłościowe domniemuje, że następuje to, kiedy powstają ponad 3-miesięczne zaległości w spłatach zobowiązań. Upadek to obowiązek każdego przedsiębiorcy. Niezależnie czy dotyczy to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej czy osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą.

2. Jedyną różnicą dla osoby fizycznej chcącej ogłosić upadłość konsumencka była możliwość ustalenia planu spłaty długów, dzięki któremu mógł całkowicie pozbyć się długów. Natomiast oznaczało to, że oprócz utraty całego majątku, przedsiębiorca musiał jeszcze dokonywać spłaty na rzecz wierzycieli nawet do 3 lat!

3. Kolejna korzyść to możliwość otrzymania kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na nawet 2 lata! Jeśli jako przedsiębiorca na przykład prowadziłeś swoją działalność w domu, mieszkaniu w którym też mieszkałeś otrzymujesz szansę na otrzymanie kwoty, która powinna pozwolić na najem podobnego lokalu przez nawet 2 lata.

4. Mając to wszystko na uwadze warto zastanowić się nad upadkiem przedsiębiorcy. Istnieje możliwość ogłoszenia bankructwa osoby fizycznej przy spełnieniu odpowiednich warunków. Jedna Sąd w takim przypadku dokładnie bada Twoją sytuację i czy wcześniej nie powinna być ogłoszone bankructwo jako przedsiębiorcy.

Bankructwo na prośbę wierzyciela

Zgodnie ze znowelizowaną w 2020 r. ustawą, wierzyciel może złożyć podanie o upadłość swojego dłużnika. Pod pewnymi warunkami. Dokument taki może dotyczyć osoby fizycznej, która w przeszłości była przedsiębiorcą. Jednak podanie nie może odbyć się później niż rok od momentu, w którym dłużnik został wykreślony z rejestru działalności gospodarczej.

Tak więc w praktyce już następnego dnia po wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców, wierzyciel może składać wn. upadłościowy. W sytuacji, gdy dłużnik nie dopełnił obowiązku zgłoszenia działalności w odpowiednim rejestrze, to zgłoszenie jego bankructwa nie powinno odbyć się później niż rok od chwili, gdy przestał prowadzić tę działalność. Sprawa generalnie jest skomplikowana  i zależy od podejścia sądu. W praktyce bowiem dokumenty może złożyć dłużnik i wierzyciel. Od decyzji sądu zależy, które postępowanie upadłościowe zostanie rozstrzygnięte.

Mity a fakty

• Brak majątku a  ogłoszenie upadłości konsumenckiej

W tym przypadku musi istnieć jakiś majątek, aby skutecznie przeprowadzić postępowanie upadłościowe. Upadłość konsumencka rządzi się innymi przepisami, które wskazują, że koszty pokrywa Skarb Państwa. Brak majątku dłużnika u konsumentów przestał być przeszkodą w oddłużeniu.

• Długi po ogłoszeniu upadku trzeba spłacać

To mit rozpowszechniany w niektórych firmach windykacyjnych oraz antywindykacyjnych. Pierwsze mają na celu zapobieganie zjawisku „upadłość konsumencka”, a co za tym idzie umorzeniu długów. Drugie chcą zwiększenia swoich zysków. Koszt przeprowadzenia postępowania względem wszystkich wierzycieli jest o wiele mniejszy od prowadzenie regularnych negocjacji z poszczególnymi wierzycielami.

• Kosztami syndyka obciążony upadły

Praca syndyka generuje koszty – zawiadomienia, prowadzoną dokumentację i podejmowanie stosownych czynności. Koszty te początkowo pokrywane są zaliczkowo ze strony Skarbu Państwa. Następnie z zajęć dokonywanych lub w ramach ewentualnego planu spłaty. Wydatki te są bez bezpośredniego wpływu na sytuację upadłego.

• Umorzeniu podlegają tylko długi z kredytów i pożyczek

Katalog długów podlegających umorzeniu jest bardzo szeroki. Są to: alimenty, grzywny, obowiązki naprawienia szkody również odszkodowania zasądzone w sprawach karnych. Kasacji podlegają więc wszystkie zaległości kredytowe, pożyczkowe, niepopłacone rachunki, leasingi, a także zaległości względem Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

• Majątek w upadku konsumenckim?

Przeciwnicy wskazują, że upadłość konsumencka powoduje ubezwłasnowolnienie, które ogranicza dożywotnio prawo do posiadania majątku. To nieprawda. Upadłość konsumenta ma pomóc osobie fizycznej powrócić do normalnego funkcjonowania. Stąd po zakończeniu planu spłaty brak przeszkód, aby były bankrut nabywał nieruchomości, samochody, czy inne dobra materialne.

Statystyki

W 2022 roku ogłoszono upadłość konsumencka w stosunku do 3444 osób, wynika z badania przeprowadzonego przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej na podstawie ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Od 1 stycznia 2015 r. do 24 marca 2020 r. połowa podań o upadłość konsumencką urzędnicy oddalili. Wymogiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej była przesłanka, aby była ona niezawiniona. Obecnie każde zgłoszenie bankructwa kończy się jej ogłoszeniem. Sąd rozstrzyga w jakiej wysokości (dostosowanej do aktualnej możliwości dłużnika) i jak długi okres (do 7 lat), dłużnik będzie spłacał zobowiązania.

Informacja z Krajowego Rejestru Długów

Według danych COIG analizowanych pod kątem daty postanowienia sądu w 2019 r. zbankrutowało 7764 konsumentów. W 2021 r. łączna liczba zatwierdzonych niewypłacalności była już ponad dwukrotnie wyższa i wyniosła prawie 16,5 tys. W ciągu jednego półrocza przekraczała więc poziom notowany przed Covid-19.

Wcześniej sądy mogły odrzucić orzeczenie niewypłacalności. Jeśli dana osoba świadomie doprowadziła do nadmiernego zadłużenia, na przykład zadłużając się na życie ponad stan. Obecnie sądy już nie biorą pod uwagę okoliczności, które doprowadziły konsumenta do upadku przy podejmowaniu swojej decyzji. Od początku pandemii formalnie bankrutować będzie więc łatwiej i konsumenci mogli korzystać z takiej możliwości częściej. Począwszy od czerwca, liczba upadłości wzrosła o ponad 100 proc.

Wcześniej byli w rejestrze dłużników

Analiza danych COIG i KRD pokazuje, że większość ogłaszających bankructwo konsumentów widniała w rejestrze dłużników na długi czas przed jej sformalizowaniem. Na 12 miesięcy przed ogłoszeniem bankructwa zaległości miało 58 proc. z nich. Im bliżej decyzji sądu, tym ten odsetek się zwiększał. W dniu jej uchwalenia w KRD widniało już blisko dwie trzecie (65 proc.) bankrutujących w II półroczu.

Wśród dłużników bankrutów największą grupę niezmiennie od lat reprezentują osoby w wieku 36-45 lat. W ostatnim czasie doszło do zmiany w proporcji płci wśród upadłych konsumentów notowanych w Krajowym Rejestrze Długów. W drugim półroczu 2021 r. więcej było mężczyzn (52%).

Co więcej, zadłużeni bankruci zdecydowanie częściej mieszkają w miastach niż na wsi. W podobnym stopniu niewypłacalności doświadczają mieszkańcy średnich (100-300 tys.) i dużych miast (powyżej 300 tys. mieszkańców). A także miejscowości, gdzie rezyduje od 20 do 50 tys. osób.

 Konsumencka niewypłacalność a nieruchomość

Bardzo istotną zmianą w prawie była kwestia nieruchomości dłużnika. W starej ustawie upadłość powodowała, że upadły niemal z automatu tracił dach nad głową. Syndyk od razu sprzedawał jego mieszkanie, zwykle jako najcenniejsze aktywum i cała rodzina szybko była bezdomna. Nowa upadłość konsumencka jest z 2015 roku pozwala dłużnikowi w porozumieniu z wierzycielem zachować mieszkanie. A po jego sprzedaży dostawać w ciągu 2 lat pieniądze na wynajem nowego lokum w najbliższej okolicy.

Kwestia łatwej utraty nieruchomości w bankructwie konsumenckim była kluczową, dla której Polacy rezygnowali z upadania. Przywiązanie rodaków do własnego mieszkania, wynajętego, bywa bardzo silne. A jego utrata to najgorszy koszmar. – wyjaśnia Adam Pasternak. Możliwość zachowania mieszkania do czasu jego sprzedaży oraz przekazanie pieniędzy na wynajem na 2 lata, pozostały w prawie do dzisiaj i są jego silnym argumentem.

Zobacz także inne tematy: Wniosek o upadłość konsumencką Restrukturyzacja i Kancelaria Restrukturyzacyjna